Terwijl ik in mijn smoking nog een slokje Zweedse schnaps nam, wendde ik me tot het meisje naast me en fluisterde:
“Waarom zijn er zoveel toespraken?”
“Op verjaardagsfeestjes als deze is het in de Zweedse cultuur gebruikelijk dat mensen opstaan en aardige dingen zeggen,” zei ze. Ze zweeg even en keek hoe de spreker ons onthaalde met verhalen over de eregast van het evenement, en leunde toen weer in mijn oor: ‘Het gebeurt zo vaak dat toen mijn ouders een 65e verjaardagsfeest gaven, ze specifiek ‘geen toespraken’ zeiden omdat ze waren het beu om hetzelfde te horen en wilden gewoon drinken.
Annika, met een typisch Zweeds uiterlijk – blond haar, blauwe ogen en wenkbrauwen waar Cara Delevingne jaloers op zou zijn – gaf me een introductie over Zweedse verjaardagsvieringen. Net toen de toespraken van de avond ten einde leken te komen, stond iemand anders op om over Erik te praten, mijn vriend die zijn verjaardag vierde.
Net als ik houdt Erik van elk excuus om een sjiek feestje te geven, en omdat 30 een groot probleem is in zijn familie, gebruikte hij dat om een black-tie-affaire te organiseren. Hoewel hij in januari jarig is, plande hij het feest voor juli, omdat, zoals hij het zo treffend verwoordde: “Wie wil er in januari buiten zijn in Zweden?!”
Het evenement werd gehouden in Djurgården in Stockholm . Djurgården is een van de grootste eilanden in de stad en de thuisbasis van het pretpark Gröna Lund, het Vasamuseum, het ABBA-museum en Skansen (een openluchtmuseum over het pre-industriële Zweedse leven).
Maar meer dan zijn musea is dit eiland beroemd om zijn overvloed aan hardlooppaden en tuinen.
Terwijl ik aan het einde van het eiland een klein stenen pad volgde, kwam ik bij Rosendals Trädgård, een kasachtig restaurant waar het diner zou worden gehouden. De stad leek een wereld ver weg in deze boerderijachtige omgeving met rustieke gebouwen en een boomgaard. Terwijl ik een ander pad afsloeg, draaide ik de boomgaard in, waar ik tientallen andere mensen zag in smokings, baljurken en pakken. Het voelde meer als een bruiloft dan als een verjaardagsfeestje.
Daar, terwijl de zon helder boven ons stond en de wind de geur van bloemen meevoerde, dronken we, stelden we onszelf aan elkaar voor en wisselden we verhalen over Erik uit.
In navolging van de Zweedse traditie om alleenstaande gasten naast leden van het andere geslacht te laten zitten, werd ik gekoppeld aan de eerder genoemde Annika, mijn Zweedse culturele contactpersoon voor de avond.
In de VS worden op verjaardagsfeestjes niet vaak meerdere toespraken gehouden. Er wordt geproost en misschien zegt iemand iets aardigs, maar een parade van toespraken is vaak gereserveerd voor grotere evenementen zoals bruiloften, pensioneringen, verlovingen en jubilea.
Een 30e verjaardag valt doorgaans niet in de categorie eindeloze toespraken.
Naarmate de avond vorderde, werden er drinkliederen gezongen, werd er een toast uitgebracht, werden er flessen wijn genuttigd, werden er taaltips gegeven en werd er gedanst. De vreselijke schnaps werden met elke toast gemakkelijker te drinken en de maaltijd – gemaakt van uitsluitend lokale ingrediënten – werd een waas van gerechten die bedoeld waren om ons enigszins nuchter te houden.
Tijdens de zomer in Zweden , toen de zon om middernacht nauwelijks onderging, wenkte het constante licht ons om langer buiten te blijven. Dus toen het om twee uur ’s nachts weer begon te stijgen en het personeel ons de deur uit joeg, verplaatsten we het gezelschap naar het huis van een vriend voordat we uiteindelijk rond zes uur ’s ochtends naar onze respectievelijke huizen strompelden.
Zweden worden vaak gezien als een koud volk – en daar zit een kern van waarheid in. Zweden hebben een uiterlijk stoïcijnse cultuur en maken vaak grapjes over hoe ze hun best zullen doen om te voorkomen dat ze met hun buren praten. Een gesprek beginnen met vreemden wordt voor hen als even vreemd gezien.
Maar onder die harde buitenkant vind je mensen die zeer loyaal zijn en liefdevol naar hun vrienden en familie kijken.
Het bijwonen van Erik’s feest herinnerde me eraan hoe zoiets simpels als een verjaardagsfeestje een venster kan zijn op een andere cultuur. Als je met eigen ogen ziet hoe mensen samenkomen om iets te vieren, zie je vaak hoe die cultuur relaties waardeert.
Jaren geleden woonde ik bijvoorbeeld een verjaardagsfeestje in Cambodja bij . Het was een vrij vloeiend evenement waarbij de nadruk zo sterk op het eten en de gedeelde maaltijd lag dat ik echt besefte hoe centraal voedsel in die cultuur stond en hoe maaltijden werden gebruikt als een manier om de banden tussen mensen te versterken.
Maar toen ik deze avond zag hoe Eriks broer een gedicht voordroeg en zijn vrienden zijn favoriete drinkliederen zongen, ontdekte ik de onvoorwaardelijke kant van Zweden. Hier sprak iedereen over hoe geweldig mijn vriend was – niet om zijn ego te laten groeien, maar om hun liefde en waardering voor hem te tonen en hem in hun leven te hebben.
En toen ik de glimlach op ieders gezicht en de vreugde in Erik’s ogen zag, dacht ik dat dit misschien een verjaardagstraditie was die de moeite waard was om over de hele wereld te verspreiden.
